Je eigen weg volgen, als organisatie en als mens. Koerseigen ondersteunt bij het in praktijk brengen van jullie idealen en ambities. Samen bewegen we door een proces van keuzes en uitvoeren. Dat vraagt onverschrokken mensen. De context met al zijn dilemma's en onzekerheden is immers complex, maar er kan meer dan velen denken.
Je eigen weg volgen, als organisatie en als mens. Koerseigen ondersteunt bij het in praktijk brengen van jullie idealen en ambities. Samen bewegen we door een proces van keuzes en uitvoeren. Dat vraagt onverschrokken mensen. De context met al zijn dilemma's en onzekerheden is immers complex, maar er kan meer dan velen denken.
We doorgronden samen de vraag en de achterliggende situatie. Gepassioneerde nieuwsgierigheid, soms haast kinderlijk, die conventies doorbreekt. We schromen niet de grenzen op te zoeken, Natuurlijk vanuit lange termijnperspectief en altijd maatwerk. Vervolgens het verwezenlijken, gedreven en met gezond verstand.
Hoe kunnen we alle mensen met een zware verstandelijke beperking buiten een instellingsterrein laten wonen en leven? En dus dat instellingsterrein achter ons laten?
Is het mogelijk voor 45-plussers die strategische, leidinggevende posities hebben in hun organisatie een training te ontwikkelen waardoor ze als mens fris de volgende fase van hun leven ingaan én het vuur niet dooft?
"Cees heeft een scherp oog voor ambities en wensen van de betrokken organisaties. Hij bereikt zijn doel door met gevoel voor de organisatie die hij vertegenwoordigt te werken gecombineerd met begrip voor belangen van anderen."
"Cees investeert als adviseur en persoon in de relatie met de opdrachtgever, onder andere om zo op verschillende lagen te kunnen adviseren. Mooie notities schrijven is niet het doel, maar het bijdragen aan de ontwikkel- en executiekracht van het bestuur en management van een organisatie."
"Cees biedt met Koerseigen versterking en versteviging van mijn plannen. In verschillende posities heb ik dit als zeer waardevol ervaren; door het stellen van kritische vragen, door het ter discussie stellen van de norm of de comfortzone kwamen we samen verder."
Tijdens mijn bezoek aan Oost-Berlijn in 1986 heb ik ervaren wat leven in vrijheid betekent. Het heeft mede mijn pad gevormd. Je vrij kunnen uiten is voor mij een groot goed.
1/3
Het leven heeft me zowel harder als zachter gemaakt en is daardoor simpeler en mooier geworden. Met dierbaren en in zekere zin onverstoorbaar. Zoals het oude Arabische gezegde The dogs bark, the caravan moves on.
2/3
Naast een nuchtere blik is er - als ik je beter ken - ook ruimte voor flauwe humor. Sporten, mediteren en veel buiten zijn houden me fris.
3/3
In Nederland is de dominante overtuiging dat mensen met een zware, complexe verstandelijke beperking in grote aantallen (ca. 100) bij elkaar op een terrein moeten wonen. In lijn met de traditie zijn en worden de oude instituutsterreinen in gemoderniseerde en afgeslankte vorm omgebouwd tot zorgparken.
De toenmalige Raad van Bestuur (RvB) van de instelling Reigersdaal kiest eind jaren 90 niet voor renovatie en instandhouding van het terrein van ca 25 Ha. De RvB kiest voor het realiseren van eigentijdse herhuisvesting in de regio voor de ca 500 cliënten. De ontwikkeling van een nieuwe wijk De Draai in Heerhugowaard biedt hiervoor een uitgelezen mogelijkheid. Reigersdaal is onderdeel van de te bouwen wijk en de gemeente wil graag de grond van Reigersdaal verwerven.
In 2005 keurt de gemeente het bestemmingsplan goed en komt de planontwikkeling in een hogere versnelling. Esdege-Reigersdaal vraagt Cees de deconcentratie te leiden.
Deconcentratie is een emotioneel gevoelig traject. Een deel van ouders en begeleiders wil het niet: de maatschappij zit niet op de cliënten te wachten en de cliënten verliezen de veiligheid en voorzieningen van het terrein. Ook sommige medewerkers hebben om deze redenen reserves, voor hen is daarnaast de veiligheid en gezelligheid van het terrein belangrijk.
De ervaringen van enkele organisaties die (een deel van) de cliënten buiten het terrein hebben laten wonen zijn gemengd. Er zijn onderzoeken dat cliënten meer kwaliteit in hun leven ervaren én er zijn verhalen over isolement. Deze laatste krijgen vooral aandacht. Duidelijk is dat als niet alle betrokkenen, (ouders, cliënten, begeleiding, management, gedragswetenschapper) er achter staan er ‘gedoe’ ontstaat en de deconcentratie niet slaagt.
Vanuit deze ervaringen en de onzekerheid op Reigersdaal gaan begeleiders met een gedragswetenschapper met de individuele ouders/verwanten en hun familielid, de cliënt, meerdere keren in gesprek. Zo wordt duidelijk hoe zij een leven buiten Reigersdaal idealiter voor zich zien en welke eisen ze hebben.
Dit proces vraagt ca. 1-2 jaar. Op basis van de gesprekken komt een plan van eisen tot stand. Veiligheid staat -uiteraard- voorop, daarnaast zijn toegankelijkheid en bereikbaarheid belangrijk. Het gaat niet alleen over aantal en omvang van de woningen en voorzieningen voor activiteiten. Het bevat bijvoorbeeld ook:
Parallel aan dit interne proces zijn er gesprekken en onderhandelingen met de wooncorporatie Woonwaard en gemeente Dijk en Waard. De corporatie wil de benodigde woningen bouwen mits deze op aantrekkelijke locaties komen en de investering binnen de financiële mogelijkheden blijft. De gemeente heeft in de ontwikkeling van de nieuwe wijk met allerlei wensen en eisen te maken. Van voldoende woningen voor de eigen bewoners, milieueisen zoals wateroverlast, veiligheid en wijkvoorzieningen. De eisen van Reigersdaal vragen dan ook langdurig puzzelen.
Dankzij de goede samenwerkingsrelaties waarin er behalve begrip ook de wil is om elkaar te helpen bij het realiseren van de doelen sluiten de drie organisaties in 2009 een Samenwerkingsovereenkomst. De belangrijke eisen van Esdege-Reigersdaal, Woonwaard én de gemeente Dijk en Waard zijn hierin gerealiseerd.
Door de economische crisis van 2008-2012, de stijgende bouwkosten en nieuwe ervaringen met projecten zijn er grote aanpassingen van de samenwerkingsovereenkomst. Uiteindelijk komen er minder cliënten in De Draai. Anderen gaan elders wonen omdat daar woningen eerder gerealiseerd kunnen worden. Ook voor hen zijn de voorwaarden van veiligheid, toegankelijkheid en bereikbaarheid geborgd.
Per 2018 neemt Esdege-Reigersdaal de leiding over de ontwikkeling van De Draai weer op zich.
Cruciaal voor het succes zijn onder meer:
In Nederland is de dominante overtuiging dat mensen met een zware, complexe verstandelijke beperking in grote aantallen (ca. 100) bij elkaar op een terrein moeten wonen. In lijn met de traditie zijn en worden de oude instituutsterreinen in gemoderniseerde en afgeslankte vorm omgebouwd tot zorgparken.
De toenmalige Raad van Bestuur (RvB) van de instelling Reigersdaal kiest eind jaren 90 niet voor renovatie en instandhouding van het terrein van ca. 25 Ha. De RvB kiest voor het realiseren van eigentijdse herhuisvesting in de regio voor de ca. 500 cliënten. De ontwikkeling van een nieuwe wijk De Draai in Heerhugowaard biedt hiervoor een uitgelezen mogelijkheid. Reigersdaal is onderdeel van de te bouwen wijk en de gemeente wil graag de grond van Reigersdaal verwerven.
In 2005 keurt de gemeente het bestemmingsplan goed en komt de planontwikkeling in een hogere versnelling. Esdege-Reigersdaal vraagt Cees de deconcentratie te leiden.
Deconcentratie is een emotioneel gevoelig traject. Een deel van ouders en begeleiders wil het niet: de maatschappij zit niet op de cliënten te wachten en de cliënten verliezen de veiligheid en voorzieningen van het terrein. Ook sommige medewerkers hebben om deze redenen reserves, voor hen is daarnaast de veiligheid en gezelligheid van het terrein belangrijk.
De ervaringen van enkele organisaties die (een deel van) de cliënten buiten het terrein hebben laten wonen zijn gemengd. Er zijn onderzoeken dat cliënten meer kwaliteit in hun leven ervaren én er zijn verhalen over isolement. Deze laatste krijgen vooral aandacht. Duidelijk is dat als niet alle betrokkenen, (ouders, cliënten, begeleiding, management, gedragswetenschapper) er achter staan er ‘gedoe’ ontstaat en de deconcentratie niet slaagt.
Vanuit deze ervaringen en de onzekerheid op Reigersdaal gaan begeleiders met een gedragswetenschapper met de individuele ouders/verwanten en hun familielid, de cliënt, meerdere keren in gesprek. Zo wordt duidelijk hoe zij een leven buiten Reigersdaal idealiter voor zich zien en welke eisen ze hebben.
Dit proces vraagt ca 1-2 jaar. Op basis van de gesprekken komt een plan van eisen tot stand. Veiligheid staat -uiteraard- voorop, daarnaast zijn toegankelijkheid en bereikbaarheid belangrijk. Het gaat niet alleen over aantal en omvang van de woningen en voorzieningen voor activiteiten. Het bevat bijvoorbeeld ook:
Parallel aan dit interne proces zijn er gesprekken en onderhandelingen met de wooncorporatie Woonwaard en gemeente Dijk en Waard. De corporatie wil de benodigde woningen bouwen mits deze op aantrekkelijke locaties komen en de investering binnen de financiële mogelijkheden blijft. De gemeente heeft in de ontwikkeling van de nieuwe wijk met allerlei wensen en eisen te maken. Van voldoende woningen voor de eigen bewoners, milieueisen zoals wateroverlast, veiligheid en wijkvoorzieningen. De eisen van Reigersdaal vragen dan ook langdurig puzzelen.
Dankzij de goede samenwerkingsrelaties waarin er behalve begrip ook de wil is om elkaar te helpen bij het realiseren van de doelen sluiten de drie organisaties in 2009 een Samenwerkingsovereenkomst. De belangrijke eisen van Esdege-Reigersdaal, Woonwaard én de gemeente Dijk en Waard zijn hierin gerealiseerd.
Door de economische crisis van 2008-2012, de stijgende bouwkosten en nieuwe ervaringen met projecten zijn er grote aanpassingen van de samenwerkingsovereenkomst. Uiteindelijk komen er minder cliënten in De Draai. Anderen gaan elders wonen omdat daar woningen eerder gerealiseerd kunnen worden. Ook voor hen zijn de voorwaarden van veiligheid, toegankelijkheid en bereikbaarheid geborgd.
Per 2018 neemt Esdege-Reigersdaal de leiding over de ontwikkeling van De Draai weer op zich.
Cruciaal voor het succes zijn onder meer:
Nederlandse trainingsinstituten hebben nauwelijks aanbod voor mensen van 45+, de markt daarvoor zou onvoldoende zijn. Zo ook De Baak. In zijn andere werk ziet Cees dat daar behoefte aan is. Op zijn voorstel gunnen ze hem de mogelijkheid in een joint venture een nieuwe training te ontwikkelen. Hij krijgt de verantwoordelijkheid voor de inhoud, De Baak voor de organisatie en marketing.
De doelgroep zijn mensen met stevige banen, een rijk sociaal leven, fijn huis én die het gevoel hebben van ‘Is dit t nou’ of ‘ik heb t goed, maar mis wat en wil meer’. Mensen die de voorgaande 15-20 jaar druk zijn geweest met het opbouwen van een carrière, kinderen opvoeden, ouders verzorgen, onderhouden van het sociale leven. Ook mensen die inmiddels allemaal de andere kant van het leven kennen, die van ziekte, dood of ander privé-(en organisatie-) pijn.
Mensen die zich realiseren dat ze geen CEO, eindverantwoordelijk Bestuurder, zullen worden én die wel met plezier en betekenisvol willen leven en werken. Bijvoorbeeld bijdragen door wijsheid door te geven.
Hieruit ontstaat de training Senior Excellence. Aan de vooravond van Corona biedt De Baak hem voor het eerst aan. Vanaf de eerste training zit de training vol en groeit door na 4-6 trainingen per jaar.
Het succes van de training zit in de combinatie van de opzet van het programma met ervaren trainers, die het leven doorleefd hebben.
Belangrijk voor een persoonlijke groei traject is dat de deelnemers tijd krijgen om met het tijdens de training geleerde, ervaring op te doen in hun reguliere leven. Door de duur van 8-10 maanden is er de ruimte om daadwerkelijk te groeien. Hun verlangens en ambities kunnen ze toetsen, met die ervaringen verder concretiseren en handen en voeten geven.
Eveneens van belang is dat het programma gebaseerd is op wetenschappelijke kennis vanuit verschillende hoeken zoals neurobiologie, ontwikkelingen door volwassenen en ontwikkelingspsychologie. Vanuit dit fundament geven de deelnemers de oefeningen een kans. Uiteraard met de lichtheid en energie die de trainers creëren.
Na enkele jaren koopt De Baak Cees uit.
De KLM stuurt de ca. 10.000 Cabin Attendandants (stewards en stewardessen) vanuit de grondorganisatie aan, daar worden bijvoorbeeld mensen getraind, vinden de jaarlijkse gesprekken en de begeleiding van het ziekteverzuim plaats. Tegelijk heeft aan boord de purser de leiding. De afstand tussen grondorganisatie en cabinepersoneel is groot. Dit gaat verder dan dat 'grond' het cabinepersoneel nooit ziet werken.
De VP van Cabin Crew Management ziet de nadelen van dit systeem: hoog ziekteverzuim, magere medewerkerstevredenheid, conflictvermijding en veenbranden, hoge operationele kosten en dalende passagierswaardering & serviceverkopen aan boord. Zijn ambitie is dit te keren door pursers verantwoordelijk te maken voor de gewenste gedragsverandering van het cabinepersoneel. Zowel in begeleiding aan boord als bij de beoordeling.
Hij ontwerpt een integraal programma. Bij de zogenoemde Intervisie dagen over Purser Positionering komen alle onderwerpen samen, bespreken de pursers de dilemma’s in grote en kleine groepen en krijgen ze handvatten. Drie jaar lang zijn er voor iedere purser op ‘ingeroosterde vrije dagen’ 3-4 dagen per jaar. De VP opent elk van deze dagen.
Het traject loont. De pursers pakken geleidelijk aan meer de mogelijkheden van hun positie en hun grotere aandacht voor de CA’s levert veel op. Het ziekteverzuim gaat van ca 12 naar ca 4% (1% = € 3 miljoen lagere kosten) de passagierswaardering stijgt; KLM wordt in deze periode zelfs een keer uitgeroepen tot beste service crew Europe en tot de veiligste Europese airline. Door de daling van operationele kosten zijn bezuinigingen op dat moment niet nodig.
Koerseigen was gesprekspartner van de VP en assisteerde waar nodig.
Een ‘kleine’ organisatie in de gehandicaptensector, maar met een geschiedenis in het werkgebied moet zijn bestaansrecht bewijzen tegenover de verzekeraar en de grote collega organisaties. Het kleine maakt ‘persoonlijke aandacht’ en elkaar kennen mogelijk, een essentieel aspect in de dagelijkse zorg. Dit 'menselijke' wordt de centrale waarde van de organisatie, de bestuurder neemt een voorbeeldrol. Hij verstevigt zo de samenwerking in de regio. Tegelijkertijd gaat hij samenwerking met specifieke organisaties aan voor onderdelen van de bedrijfsvoering. Continuïteit en robuustheid zijn verzekerd.
Samenwerken komt dus daadwerkelijk in het DNA van de stichting. De betrokken gemeentes gaan de stichting als ‘hun’ lokale stichting zien en de zorgverzekeraar gebruikt ze voor innovaties. Drie jaar later praat niemand meer over het voortbestaan.
Koerseigen begeleidde het strategietraject en was klankbord voor de Bestuurder.
Een partner scoort goed op groei omzet en winst. Hij is ontevreden over de inbreng en het ondernemerschap van zijn MT leden. De continuïteit in het MT en binnen afdelingen is te gering.
Na observaties van de vergaderingen en individuele gesprekken constateert de partner dat hij de belangrijkste oorzaak van de problemen is en besluit zijn gedrag aan te passen. Hij zet met vallen en opstaan forse stappen op belangrijke aspecten. Vanuit een opener dialoog met het MT waarin hij zijn overwegingen en twijfels gaat delen ontstaat vertrouwen bij het MT. Een MD-traject met het MT volgt. De medewerkerstevredenheid en omzet stijgen.
Koerseigen deed het onderzoek en begeleidde vervolgens het individuele en gezamenlijke traject.
Bij de fusie van drie organisaties in de ouderenzorg komt de Raad van Toezicht uit voormalige toezichthouders van de drie bloedgroepen te bestaan. Door een traject richting een Visie op Toezicht vergroot de nieuwe RvT expliciet zijn eenheid. Een concreet plan voor deskundigheidsbevordering is de volgende stap. De RvT vergroot het zijn professionaliteit. Bij de zelfevaluatie na 1,5 jaar constateren de leden unaniem dat deze stappen voor eenheid binnen de RvT hebben gezorgd, de bloedgroepen zijn naar de achtergrond verdwenen en dat de rust mede zorgt voor een prettige en adequate invulling van het toezicht. Koerseigen begeleidde dit traject.
De grote maatschappelijke dynamiek én de complexiteit hiervan vereisen voortdurende aandacht, een inspirerend verhaal, ‘narratief’ én flexibiliteit van de organisatie. Strategie vraagt dus alertheid.
De strategie & positionering van een organisatie bestaat uit een aantal coherente keuzes die de organisatie doet groeien en/of continuïteit biedt. Deze keuzes gaan bijvoorbeeld over de meerwaarde die de organisatie maatschappelijk biedt, wat klanten willen, welke partners daarvoor nodig zijn, wat de vereiste kwaliteiten van medewerkers zijn en hoe de processen zijn ingericht.
Belangrijk is dat de strategie emotie oproept, dat het de medewerkers, klanten en andere betrokkenen raakt.
Koerseigen begeleidt trajecten die leiden tot strategische keuzes én begeleidt bij de realisatie van de plannen. Vaak is de executie van de strategie een probleem. Dit vraagt dus aandacht bij de totstandkoming.
Organisaties zijn hier in allerlei trajecten permanent mee bezig, uit ambitie en/of noodzaak. Bijvoorbeeld de ontwikkeling van nieuwe producten/diensten, aantrekkelijker zijn voor medewerkers, klanten/cliënten, gedragsverandering naar meer eigenaarschap, processen slimmer inrichten, omarming AI.]
De hypes, suggesties voor de beste manier, volgen elkaar op. Zolang er geen crisis is, gaat het bij Koerseigen eerst om aan te sluiten, te kijken wat de organisatie zelf heeft gedaan en zelf kan. Vervolgens richten we het traject in. Afhankelijk van het beoogde resultaat: meer of minder strak, meer of minder participatie. Altijd methodisch en in verbinding.
Koerseigen benadert na 25 jaar ervaring elk traject vanuit een ‘beginnersmind’.
Om de organisatiedoelen te bereiken is er ‘altijd’ samenwerking nodig. Bijvoorbeeld met een commerciële leverancier, een luchthaven, een partner in het sociaal domein of familie bij de zorg. Samenwerkingsrelaties kennen allerlei varianten, van fusie tot losse afspraken. Alleen een gezamenlijke ambitie op abstract niveau is ontoereikend.
Koerseigen heeft organisaties in verschillende varianten hierbij begeleid. Kenmerkend is dat we vertrekken vanuit A) een verbeelding van het beoogde resultaat, B) de daadwerkelijke ambities en belangen van de betrokken (eind)verantwoordelijken, C) de geleefde, zichtbare waarden van de partners en D) hun onderlinge relaties.
In het uitzetten en monitoren van het traject is aandacht voor de praktische taakverdeling, de planning, het organiseren van de afstemming en de omgang met elkaar. Ambities en belangen vragen hierbij voortdurende alertheid.
Leiding geven is een prachtig vak, je hebt invloed om je ambities te verwezenlijken en je kunt je als mens verrijken. Tegelijkertijd doet het vaak een groot mentaal beroep op je en vereist het door te groeien en je te blijven verbeteren. Periodieke reflectie om fris te blijven als leidinggevende en mens is daarom nodig.
Koerseigen begeleidt leidinggevenden in hun groei, individueel, als team of als hele functiegroep. Een onderscheid tussen de functie/functionaris en de persoon is nodig. Een scheiding tussen mens en leiderschapsstijl maken, belemmert echter weer de gewenste ontwikkeling. Veiligheid, onderzoeken, scherpte, compassie, wilskracht en lichtheid horen bij dergelijke trajecten. Nuchterheid en passie gaan samen, geen leiderschaps BS.
Kennis en informatie is een pijler voor besluitvorming. Soms is hiervoor aanvullend onderzoek nodig. Bijvoorbeeld bij een stagnerende samenwerking tussen partijen/mensen, de effectiviteit van een proces, een vastgelopen traject, opvattingen van stakeholders of de kwaliteit van zorg.
Koerseigen verricht dergelijke onderzoeken. Hierin scheppen we voor betrokkenen een herkenbaar, duidelijk en genuanceerd beeld. Met oog voor de context en voor de rollen, mogelijkheden van individuen hierin. 'Zwarte pieten' is niet nodig.
Toezichthouden vraagt steeds meer van toezichthouders. Toenemende eisen (van bijvoorbeeld klanten/cliënten, wetgeving, inspecties) aan organisatie gevoegd bij social media hypes, kortere lontjes en juridisering van onvrede heeft zijn weerslag op governance. Een hogere kwaliteit van de drie traditionele toezichthoudende taken is nodig én het vraagt een andere manier om toezicht in te vullen. Bij een moderne RvT hoort bijvoorbeeld een andere verhouding tot de bestuurders, zelfevaluatie en het organiseren van de eigen ontwikkeling.
Koerseigen begeleidt deze ontwikkelingen en de bijbehorende dilemma’s. Bijvoorbeeld het versterken van een rolbewuste dialoog binnen een RvT (of tussen RvT en RvB); bij het doen van zelfevaluaties of het aanscherpen/formuleren van een visie op toezichthouden en door onderzoek inzicht verschaffen naar wat er precies speelt.